265
Ikki vazn toifasida jahon chempioni, amerikalik bokschi Jervonta Devis (24-0, 23 KO) hibsga olinish xavfi ostida. Bokschi avtomobilida to’rt nafar yo’lovchini urib yuborgan va voqea joyidan qochib ketganlikda ayblanmoqda. Bundan tashqari, Devis avtoulovni boshqarish huquqiga ega emas edi, chunki uning huquqlari tugagan va bekor qilingan. Bokschiga 14-modda bo’yicha ayblov qo’yiladi va agar u barcha moddalarda aybdor deb topilsa, 7 yil 55 kungacha ozodlikdan mahrum qilinishi mumkin.
Ushbu yangilik bilan bog’liq holda, boks tarixida o’chmas iz qoldirgan shu bilan birga temir mushtlarning kuchini panjara ortida saqlashga majbur bo’lgan bokschilar haqida yozishni lozim topdik. Janglardagi raundlar soniga qiyos qilgan holda 12 nafar bokschini tanlab oldik.
Dyui Bozella
1983 yilda umidli, istedodli 18 yoshli Bozella 92 yoshli ayolni o’ldirishda ayblanib, umrbod qamoq jazosiga hukm qilindi. U bir necha marta muddatidan oldin ozod qilinishi mumkin edi, ammo qilgan ishini tan olmadi. Bozella ishi bir guruh professional advokatlar tufayli qayta ko’rib chiqiladi va 26 yil umrini qamoqda o’tkazganidan so’ng ozod qilindi. Ozodlikka chiqqanidan so’ng Dyui uni sudga bergan okrugga qarshi 25 million dollarlik davo arizasi bilan murojaat qildi va 7,5 million dollar evaziga g’olib chiqdi. Bundan tashqari, 2011 yilda hozir 52 yoshda professional boksdagi so’nggi jangini o’tkazib, g’alaba qozondi.
Duayt Muhammed Kavi
Duayt Muhammed Kavi 1980 yillarda shafqatsiz nokautchi sifatida tanilgan edi. U ikki vazn toifasida chempion bo’ldi. Uning 1986 yildagi Evander Xolifild bilan to’qnashuvi 15 raundlik jang yakunida mag’lub bo’lganiga qaramay, tarixda og’ir vazndagi eng yaxshi deb hisoblanadi. 1973 yilda qurolli talonchilik uchun besh yilga qamaldi. Qamoqxonada boks bilan shug’ullanishni boshladi. Ozodlikka chiqqach professional janglarni boshladi. U karerasini 25 KO bilan 41-11-1 ko’rsatkichi bilan yakunladi va SHon-sharaf boks zaliga kiritildi.
Maykl Nann
Nann jami 17 yilni qamoqda o’tkazdi, ammo bu karerasining oxirida edi. 1982 yilda amerikalik bokschi “Oltin qolqop” turnirida g’olib chiqdi, shundan keyin u ketma-ket ikki yil davomida turnirning eng yaxshi bokschisiga aylandi. Biroq ichki tanlovda Olimpiadadan mahrum bo’ldi va professional boksga o’tdi. U erda o’rta, ikkinchi o’rta vazn toifalarida chempion bo’ldi. Unda 1988 yildan – 1994 yilgacha kamarlar bor edi. Faoliyatining oxirida Maykl giyohvandlikka, shu jumladan ularni sotishga odatlanib qoldi. 2002 yilda, o’z vatani Davenportdagi mehmonxonalardan birida Nann FQB maxfiy agentidan bir kilogram kokainni 24 ming dollarga sotib olib, zudlik bilan jinoyat joyida hibsga olingan. Sud uni 24 yilga ozodlikdan mahrum qildi, lekin 2019 yilda muddatidan oldin amnistiya bilan qamoqdan chiqdi.
Edvin Valero
Valero o’z davrining eng iqtidorli bokschilaridan biri hisoblangan. Prof-ringda venesuelaliklar ikki toifadagi chempionlik unvonlarini qo’lga kiritdilar, 27 ta jang o’tkazdilar va barchasida nokaut bilan g’alaba qozondilar va Valeroning 19 raqibi uchun barchasi birinchi raundda nokaut bilan tugadi. 2010 yil fevral oyida u hibsga olingan va xotiniga nisbatan zo’ravonlik tufayli ruhiy davolanishga majbur qilingan. Ammo ikki oy o’tgach – 2010 yil aprelida – Valero o’z xotinini mehmonxona xonasida pichoqlab o’ldirdi. U go’yoki o’z aybiga iqror bo’lgan, ammo sud qarorini kutar ekan, Valero sport kiyimlarini olib, ularni panjaraga bog’lab, o’zini osgan.
Diego Korrales
Faoliyatini 33:0 hisobi bilan davom ettirayotgan Korralesni Floyd Meyvezer 2001 yil yanvar oyida to’xtatib qo’ydi. Meyvezerga mag’lub bo’lganidan ko’p o’tmay, bokschi homilador rafiqasi Mariyaga yomon munosabatda bo’lganlikda ayblandi. Tergov bilan hamkorlik va aybni tan olganligi tufayli Diego 14 oyga ozodlikdan mahrum etildi. Qamoqdan chiqqandan so’ng, Korrales yana divizionda yuqoriladi, kubalik Joel Kasamayor bilan yorqin to’qnashuvi bilan esda qoldi va 2005 yilda u tarixdagi eng buyuk janglardan birini Xose Luis Kastiloga qarshi o’tkazdi. 2007 yil 7 mayda, oxirgi jangidan bir oy o’tgach, Korrales Las-Vegasda mototciklda halokatga uchradi.
Karlos Baldomir
Argentinalik bokschi Karlos Baldomir anchadan beri ko’zga tashlanmaydigan bokschi bo’lib, o’z vatanida g’alaba va mag’lubiyatlarni bir-birining o’rnini egallab kelayotgan edi. Uning yulduzi 2006 yilda yarim o’rta vazn toifasida mutloq chempion Zab Judani shov-shuvli ravishda mag’lubiyatga uchratgandan keyin porladi. Faqatgina WBC kamari xavf ostida edi, chunki Baldomirda boshqa ikkita tashkilot – WBA va IBF tomonidan tashkil qilinadigan jangni sankciyalash uchun etarli mablag’ yo’q edi. Uchrashuvning ikkinchi raundida ustunlik qilgan Karlos ochkolar bo’yicha g’alaba qozondi. The Ring jurnali jang natijalarini “Yil ko’ngilsizligi” deb nomladi. SHundan so’ng Baldomir Arturo Gattini nokautga uchratib, chempionlik kamarini himoya qildi va ikkinchi himoyasida u Floyd Meyvezerga ochkolar bo’yicha yutqazib, chempionlikni qo’ldan boy berdi. 2016 yilda Karlos Baldomir qiziga jinsiy tajovuz qilganlikda ayblanib, 20 yilga ozodlikdan mahrum etildi. Sudda ishni ko’rib chiqish paytida bokschi 2008 yilda o’sha paytdagi etti yoshli qizini zo’rlashni boshlaganini tan oldi.
Toni Ayala Junior
Toni Ayala professional faoliyatini 1980 yilda boshlagan. Ikki yil ichida u 22 marta ringga chiqdi va barcha janglarda g’alaba qozondi, 19 tasi nokaut bilan. U juda istiqbolli bokschi, o’z davrining yulduzi deb hisoblangan, ammo chempionlik jangiga chiqa olmagan. 1983 yilda, 20 yoshida, u qo’shni uyda yashagan maktab o’qituvchisining uyiga kirib, uni zo’rlagan. Bokschi bilan ilgari shunga o’xshash ikkita ish bo’lganligi va sudda giyohvand moddalarni istemol qilganligini tan olganligi uchun u 35 yilga ozodlikdan mahrum qilingan. Ayala 16 yil qamoqda o’tirgan va 1999 yilda ozodlikka chiqqach, faoliyatini qayta tiklagan, ammo endi u qadar muvaffaqiyatli bo’lmagan. Ringdan tashqarida bo’lgan 16 yil uning tezligi va funkcional xususiyatlariga tasir ko’rsatdi. Toni beshta g’alabani qo’lga kiritdi va 2000 yilda u yana ayolning uyiga bordi. Ayol o’zini himoya qilish maqsadida o’q uzgan va bokschi elkasidan jarohat olgan. 2004 yilda Ayala yana panjara ortida edi. U tezlikni oshirgani, bolalar pornografiyasini tarqatgani va geroin saqlaganligi uchun 10 yil qamoq jazosi oldi. 2014 yilda qo’yib yuborildi va keyingi yili zalda o’lik holda topildi. Bokschi giyohvand moddaning orttirilgan dozasidan vafot etdi.
Jeyms Skott
Skott boks tarixidagi yarim og’ir vazn toifasidagi eng yaxshi bokschilardan biri bo’lgan, qamoqda bo’lganligi tufayli kamarga ega bo’lmagan. Odamlarni kaltaklash, talon-taroj qilish kabi jinoyatlari bilan Jeyms 26 yoshiga qadar qamoqda, vaqti-vaqti bilan koloniyada bo’lgan. SHartli ravishda ozodlikka chiqib, professional faoliyatini boshladi. 10 ta g’alabaga erishgan, sobiq jahon chempionlarini mag’lub etgan va kamarga yaqinlashganida Skott odam o’g’irlash hamda qotillik uchun jinoyat joyida hibsga olingan. Unga 40 yillik qamoq jazosi berilgan. Karerasini davom ettirishni istagan Jeyms promouterlari Bob Arum va Don Kingga qamoqxonalar uchun janglar uyushtirishni iltimos qilib yozgan, ammo ular rozi bo’lishmadi. Skottning bu iltimosini oradan 39 oy o’tgach, 1978 yil may oyida Muhammad Alining do’stlaridan biri Murod Muhamed bajardi. Skott g’alaba qozondi. Richi Keyts va WBA kamariga birinchi raqamli davogar Eddi Mustafa bilan jangda ham qo’li baland keldi. Qamoqxonadagi o’sha to’qnashuv HBO telekanali tomonidan translyaciya qilingan. 1979 yilda WBA kamari vakant qoldi va Jeyms Skott reytingda birinchi raqamli bo’lishi uchun boks bilan shug’ullanishi kerak edi. Biroq associaciya panjara ortidagi jangni sankciyalashdan bosh tortdi. Keyin Jeyms motivaciyasini yo’qotdi va 1981 yilda sud unga umrbod qamoq jazosini tayinladi. 2005 yilda bokschi ozod qilindi, 2018 yilgacha ozodlikda yashadi.
CHarlz Makkoy
CHarlz boks olamining mashxur, balki eng mashxur shaxslaridan biri edi. U bor kuchi bilan zarba berardi va g’alaba qozonish uchun qoidalarni buzishdan qo’rqmasdi.
Aytishlariga qaraganda, u raqibini engishni osonlashtirish uchun qo’lqoplarini zimpara qog’ozi yoki lenta bilan o’ragan. 1896 yilda Tommi Rayan bilan jang oldidan betob ekanligiga ishontirish uchun aldaganligi haqida ham mish-mishlar uchraydi. SHu bilan birga uning IQ darajasi, 86-7-10 (65 KO) rekordi Makkoni tarixning buyuk bokschilaridan biri nomiga etaklagan. Biroq, Gollivud filmlarini suratga olish va CHarli CHaplin bilan do’stlikdan iborat bo’lgan Makkoyning hayoti fojiali yakun topdi. 1924 yilda Makkoy turmush o’rtog’i bilan yarashishni o’ylayotgan paytda rafiqasi boshqa bir boy odam bilan turmush quradi va sobiq rafiqasini otib o’ldiradi. Ertasi kuni tongda u tarixiy buyumlar sotiladigan do’konni talon-taroj qildi va yana uch kishini otib tashladi (ularning hech biri o’lmagan). Makkoy San-Kvintda sakkiz yil xizmat qildi va oxir-oqibat 1940 yilda o’z joniga qasd qildi.
Karlos Monson
Argentinalik afsonaviy Monson o’rta vaznda harakat qilgan. U ajoyib rekordga ega edi: dastlabki 19 ta jangning uchtasida mag’lub bo’lgan va keyin ketma-ket 81 ta jangda faqat g’alaba qozongan. Uning jismoniy imkoniyatlari hayratlanarli darajada edi. SHu bilan birga, ringdan tashqarida Monson intizomni va umumiy qabul qilingan etika qoidalarni etiborsiz qoldirardi. Faoliyatini yakunlagach, Monson Argentina ommaviy axborot vositalarining diqqat markazidan tushmadi. Uni ayollar va OAV xodimlari o’rab olgandi. Oxir-oqibat, bularning barchasi tugagach, u chegaradan chiqib ketdi. Monson muntazam tarzda urugvaylik model qiz Alisiya Munisning turmush o’rtog’ini, uning do’stalarini va hatto paparaccilarni kaltaklashni boshladi. 1988 yilda rafiqasini haqorat qilib uni balkondan uloqtirib yubordi. Qotillikda aybdor deb topilib, 11 yilga ozodlikdan mahrum etildi. 1995 yilda yaxshi xulq-atvori uchun unga policiya vakillari hamrohligida qamoqdan chiqib ketishga ruhsat berildi. SHu dam olish kunini bolalar bilan o’tkazganidan keyin qamoqxonaga qaytayotganda bokschi avtohalokatga uchradi, natijada Monson ham yo’lovchi ham vafot etdi.
Bernard Xopkins
Bernard Xopkins bolaligidanoq jinoyat yo’liga kirgan. 13 yoshida ommaviy hujumda qatnashgan va uch marta pichoqdan jarohat olgan edi. 17 yoshida unga bir yo’la 9 ta jinoyat, jumladan, qurolli talonchilikda ayblanib, 18 yilga ozodlikdan mahrum qilingan. 5 yildan keyin qamoqdan chiqarilgan. Uning qamoqdan ozod etilishi haqidagi voqea boks olamida afsonaga aylandi. Nazoratchi Xopkins bilan tez orada yana uchrashishini aytganida, Xopkins: men bu erga boshqa qaytib kelmayman,-deb javob berdi. Tarixning baxti uchun u vadasini bajardi: Islom dinini qabul qildi va boksni boshlashi bilan jinoyatdan “voz kechishga” so’z berdi. Bernard Xopkins professional ringda 67 ta jang o’tkazgan, 55 ta g’alaba (32 ta nokaut), 8 ta mag’lubiyat va 2 ta durangga ega. U tarixda birinchi bo’lib to’rtta asosiy yo’nalishdagi chempionlik kamarlarini birlashtirgan va tarixning eng keksa jahon chempioni sifatida uch marta qayd etilgan. 46 yoshida Jan Paskalni, 48 yoshida Tavoris Kludni mag’lub qilib chempionlik kamarini qo’lga kiritdi. 49 yoshida Beybut SHumenov ustidan g’olib bo’lib, WBA hamda IBF kamarlarni birlashtirdi. U 52 yoshigacha boks tushdi, bu endi boks uchun rekord edi.
Mayk Tayson
Jahon boks olamida Muhammad Alidan keyingi eng mashxur bokschi. SHon-sharafni unga yutuq yoki mukofotlar emas, atrofidagi ishkallar ham olib kelgan. Yoshligida Mayk ko’plab yutuqlarga erishdi: og’ir vaznda tarixdagi eng yosh chempion, sayyoradagi eng kuchli nokautchilardan biri va Boks shon-sharaf zalining azosi. Biroq, Tayson haqida gapirgan har qanday odam darhol Xolifildning qulog’ini tishlaganini eslaydi. O’sha davrning eng kutilgan Tayson-Xolifild to’qnashuvi bir necha bor bekor qilingan. Dastlab, Maykni Baster Duglas mag’lubiyatga uchratdi, keyin WBC uchun kurashdi, so’ngra Taysonga jarohat etkazdi va 1991 yil iyulda Maykning atrofidagi sud jarayoni tufayli to’rtinchi jangga urinishlar muvaffaqiyatsiz tugadi. Mayk “Miss Black America” tanlovi ishtirokchisi, 18 yoshli Dezire Vashingtonga jinsiy tajovuz qilganlikda ayblanib hibsga olingan. Ushbu harakat tomonlarning hech biri tomonidan rad etilmagan, ammo qolgan hamma narsa sir bo’lib qolmoqda. Dezire Vashington yaxshi aktrisa edi va Mayk unga tajovuz qilganiga hammani ishontira olardi. Tayson esa shu kungacha bu ishni qilmaganiga ishontiradi. Ayblanuvchi tomon o’zlarining muvaffaqiyatlariga ishonmadi, lekin o’z ishlari mukammal bajarishdi. Don King esa Taysonni qutqarish uchun advokat yo’lladi va advokat bu ishni hech qachon ko’rib chiqmagan (mish-mishlarga ko’ra, promouter undan pul qarz bo’lgan, shu tariqa uni pul ishlashga majbur qilgan). Maykning himoyasi muvaffaqiyatsizlikka uchradi va natijada bokschi 6 yilga ozodlikdan mahrum qilindi. U uch yil qamoqda o’tirdi, qaytib kelganida bokschilik mahoratini yo’qotgan edi. Tayson va Xolifild baribir ringda uchrashishdi, ammo yakuni Mayk uchun achinarli bo’ldi. Uning bolaligi va shov-shuvli xatti-harakatlarini hisobga olgan holda ko’pchilik Mayk Taysonning hayoti fojiali yakunlanishiga shubha qilmasdi. Biroq, hamma narsa Baster Duglasdan mag’lub bo’lganidan keyin to’satdan o’zgardi. Mayk Tayson endi namunali fuqaro.
Horijiy sayt asosida Sarvinoz RAXMONQULOVA tayyorladi
